Van onze redactie - dinsdag, 19 4 2005 10:00

Door Arjan Widlak - De steun voor de Europese grondwet neemt in verschillende Europese landen af. Begin maart bleek reeds dat een "ja" voor de grondwet in Frankrijk bepaald geen vanzelfsprekendheid zou gaan worden. Begin april bleek ook een Deens "ja" zeer onzeker. In Nederland is nog steeds een meerderheid voor de Europese grondwet, maar deze meerderheid kalft steeds verder af.

Frankrijk is een van de tien EU landen die een referendum houdt over de grondwet. Drie dagen eerder dan de Nederlandse kiezers mogen ze naar de stembus. Sinds begin dit jaar wint het 'nee-kamp' aan kracht in Frankrijk. Begin maart werd het omslagpunt toen bleek dat een meerderheid van de Fransen tegen de grondwet is. Sindsdien heeft onder andere de Franse regering verschillende initiatieven genomen het tij te keren. President Chirac verscheen op tv om in debat te gaan met jongeren, terwijl hij zich aanvankelijk niet met de ja-campagne wilde bemoeien. Ook de voorzitter van de Europes commissie komt in Frankrijk op tv en recent kwam Bolkestein in Frankrijk uitleg verschaffen over de dienstenrichtlijn. Zonder succes, want na Chiracs optreden groeide het aantal tegenstanders. Ook Bolkesteins optreden werd, nadat hij aanvankelijk lovende woorden had gekregen, daarna afgefakkeld.

In Denemarken bleek begin april slechts 30% van de bevolking "ja" te willen gaan stemmen op 27 september, wanneer de Denen naar de stembus mogen. Een grote groep van 48% weet het echter nog niet. Dat terwijl in Denemarken de premier, Rasmussen, daarvoor had aangekondigd dat Denemarken uit de EU zal stappen als de kiezers de grondwet verwerpen. Waar in Frankrijk zowel de daar omstreden dienstenrichtlijn, de wens van een meer sociaal Europa als de toetreding van Turkije van invloed waren, is het in Denemarken vooral dit laatste wat de gedachten heeft doen veranderen.

In Nederland lijkt nog altijd een meerderheid de grondwet te willen steunen, maar deze meerderheid wordt steeds kleiner naarmate de kiezer meer van de grondwet weet. Nog altijd zo'n 70% voelt zich onvoldoende geïnformeerd over de grondwet. Zonder referendum is ook de ratificiatie van de grondwet in Tjechië onzeker door een dreigende kabinetscrisis. Tenslotte mag verwacht worden dat ook het referendum in het Verenigd Koninkrijk, in 2006, spannend zal worden. Alleen van Spanje weten we al dat de grondwet, met referendum, op een duidelijke meerderheid mag rekenen.

Hoewel er dus alle reden tot bezorgdheid is, maakt minister Bot (BuZa, CDA) zich geen zorgen. Hij gelooft dat het allemaal wel bij zal trekken en de ja-campagne van de regering vooral in de laatste weken voor de stemming een hoogtepunt moet bereiken om maximaal effect te bereiken. Minister Donner (Justitie, CDA) betoogde afgelopen weekend voor de CDA-ledenvergadering dat de C (van christen, red.) impliceert dat CDA-leden voorstemmen. Minister President Balkenende (CDA) heeft gezegd zich ten volle te zullen inzetten voor de ja-campagne. Aan de hand van de subsidie-aanvragen bij de Referendum-commissie zou je misschien kunnen denken dat de zorgeloosheid van minister Bot terecht is: bij de aanvragen bleken er 88 aanvragen te zijn van voorstanders en 67 van tegenstanders.