Van onze redactie - dinsdag, 18 1 2005 18:00

Na tweeënhalve maand is het VVD-Kamerlid Ayaan Hirsi Ali teruggekeerd in de Tweede Kamer. Sinds de moord op Theo van Gogh verbleef ze op geheime onderduikadressen. Lange tijd heeft ze doorgebracht op een Amerikaanse luchtmachtbasis waar ze op 10 november door Defensie naar toe gevlogen werd. Vandaag gaf ze onder ongekend strenge beveiliging in het perscentrum Nieuwspoort een persconferentie voor de Nederlandse en buitenlandse media. "Ik ben niet uit op het krenken van mensen met andere opvattingen, maar dat is moeilijk te vermijden. Mijn kritiek raakt aan oude teksten en diepe overtuigingen", aldus Hirsi Ali.

Door Steven de Jong - De politica arriveerde iets voor 9.30 uur op het Binnenhof in een geblindeerde Mercedes. Hirsi Ali ging direct door naar Tweede-Kamervoorzitter Weisglas voor een gesprek. Weisglas sprak van “een hoogtepunt voor de democratie”, in reactie op haar terugkeer. “Elke dag dat een Kamerlid er niet kan zijn vanwege bedreigingen, is ernstig”, meldde hij het Algemeen Dagblad. De persconferentie begon door de strenge controle van verslaggevers tien minuten later dan gepland.

Binnen VVD zwol kritiek op Hirsi Ali aan
Kort na de moord op Theo van Gogh kon Hirsi Ali op veel steun rekenen, maar uitgerekend binnen haar eigen partij, de VVD, zwol de kritiek langzaam maar zeker aan. Haar veelvuldige optreden in de media, het bezoeken van moskeeën en islamitische scholen, het schrijven van columns, met als hoogtepunt het verfilmde pamflet ‘Submission’ tegen de onderdrukking van moslimvrouwen, beschouwden enkele VVD-parlementariërs, onder wie Hans van Baalen, niet als de primaire taak van een volksvertegenwoordiger. Hirsi Ali wees er vandaag op dat zij haar nevenactiviteiten, die het merendeel van haar tijd opeisen, niet ziet als disfunctioneren. “Ik ben voortdurend bezig mijn maatschappelijke betrokkenheid met politiek te verbinden.”

‘Breng mijn woorden niet terug tot persoonlijk leed’
Nadrukkelijk liet ze in de persconferentie blijken dat ze er niet van gediend is dat haar woorden worden teruggebracht tot persoonlijk leed. “Dat zijn goedkope motieven. Ik wil beoordeeld worden op de kracht van mijn argumentatie.” De manier waarop ze die krachtige argumentatie vormgeeft in een aanval op de beginselen van de Islam, bestempelde VVD-coryfee Hans Wiegel onlangs in het interview- en discussieprogramma Buitenhof als “on-liberaal”. Gisteren sloot VVD-fractievoorzitter Jozias van Aartsen zich aan bij het standpunt van Wiegel. “De vrijheid van godsdienst is een groot liberaal goed. Zelfs zoiets gruwelijks als een rituele moord uit naam van een godsdienst mag ons niet verleiden die vrijheid aan de kant te schuiven. Wat aangepakt moet worden zijn de uitwassen van die godsdienst”, liet hij weten op een partijbijeenkomst in Groningen.

‘Van Aartsen: Hirsi Ali mag niet van fractiestandpunten afwijken’
Van Aartsen wees er expliciet op dat Hirsi Ali niet van de fractiestandpunten mag afwijken en riep zijn achterban op elke politieke aanval op godsdiensten te veroordelen. Daarmee nam de liberaal voor het eerst publiekelijk afstand van het offensief tegen de Islam van Hirsi Ali. Ze lijkt het – net als Geert Wilders – het krediet op persoonlijke bewegingsvrijheid verspeeld te hebben. Van Aartsen deelde zijn partijgenoten gisteren mede dat ze vandaag zou uitleggen dat de VVD geen partij is die zich keert tegen de Islam.

‘Land zonder Theo’s is saai en grijs’
Hoewel Hirsi Ali vandaag het krenken van moslims in hun diepste overtuiging “moeilijk vermijdbaar” achtte, kwam ze Van Aartsen enigszins tegemoet. “In een open samenleving is altijd plaats voor religie, mits die in vrijheid wordt beleden. Dat noem ik gewetensvrijheid.” Ze voegde er wel aan toe dat er in diezelfde samenleving plaats moet zijn voor tegendraadse kunstenaars, schrijvers en politici. “Theo was het soort mens dat alleen in vrije samenlevingen voorkomt. Een land zonder Theo’s is een saai en grijs land.” Ze zegt lang nagedacht te hebben over de teksten in ‘Submission’ en uitvoerig met Theo van Gogh gesproken te hebben over de mogelijke gevaren. Samen kwamen ze, aldus Hirsi Ali, tot de conclusie dat dit mogelijk moet zijn in een open samenleving. “Theo heeft niet zoals anderen bewust gezwegen, maar liet luid en duidelijk van zich horen. Meningsverschillen horen bij een democratie.”

‘Stem moslims harder nodig dan ooit’
Het VVD-Kamerlid zei in haar persconferentie dat Nederland weerbaarder moet worden, en moet leren van andere landen. Het terrorisme legt volgens haar een grote druk op de moslimsgemeenschap. Ze laakt moslims dat zij niet aangesproken willen worden op de kleine minderheid die geweld gebruikt. “Hun stem is nu meer dan ooit nodig. Terrorisme leidt altijd tot angst en wantrouwen, daaraan mogen we nooit toegeven.” Hirsi Ali meldde dat ze de afgelopen tijd als “verwarrend” en “verdrietig” had ervaren. Haar toespraak sprak ze ingetogen uit, een enkele keer raakte ze de draad kwijt. Toch besloot de immer strijdbare activist-politica haar persconferentie met de woorden “dames en heren, ik ga door”, al was het zonder hoorbaar uitroepteken.