|
Voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis wordt een Nederlander verdacht van genocide. De verdachte, de zakenman Frans van Anraat, zou grondstoffen hebben geleverd voor het gewraakte mosterdgas dat Saddam Hussein inzette tegen zijn eigen Koerdische bevolking en in de oorlog met Iran. Ondanks een internationaal opsporingsbevel verbleef Van Anraat de afgelopen twee jaar op vrije voet in Nederland. Pas na veelvuldige Kamervragen van de SP is het OM tot vervolging overgegaan.
Door Steven de Jong - De Nationale Recherche heeft maandag in Amsterdam de 62-jarige Frans van Anraat aangehouden. Hij wordt nu officieel verdacht van betrokkenheid bij de door Saddam Hussein gepleegde oorlogsmisdrijven en genocide. Het landelijk parket van het Openbaar Ministerie vermoedt dat de Nederlander duizenden tonnen grondstoffen voor chemische wapens tussen 1984 en 1988 aan het voormalige regime in Bagdad heeft geleverd.
Mosterdgas fataal voor duizenden mensen
In opdracht van de Iraakse regering heeft in 1988, in het noorden van Irak in de plaats Halabya, genocide plaatsgevonden op vijfduizend Arabische Koerden met een gifgasaanval. De grondstof voor mosterdgas kreeg Saddam Hussein in de jaren daarvoor aangeleverd door Van Anraat. Al eerder gebruikte de ex-dictator hetzelfde gas in de oorlog met Iran: beelden van door mosterdgas verminkte en gedoodde soldaten die heel de wereld overgingen, maar waar Van Anraat "niet van op de hoogte" was, zo zei hij vorig jaar november in het tv-programma Netwerk.
Van Anraats transport voldoende voor uitroeiing wereldbevolking
De geschiedenis van de inzet van mosterdgas voor militaire doeleinden gaat terug tot de Eerste Wereldoorlog, waar het als strijdgas werd gebruikt. Het was vooral gevreesd omdat het relatief gemakkelijk door de beschermende kleding van die dagen heendrong. Buiten militaire doeleinden werd mosterdgas ook in de textielindustrie gebruikt, maar slechts in zeer geringe hoeveelheden. De omvang van de transporten van Van Anraat waren theoretisch voldoende om de gehele wereldbevolking uit te roeien.
‘Handelsreiziger in de dood’
Het actualiteitenprogramma TweeVandaag zond vanavond een oud interview met Frans van Anraat uit, die ook wel de 'handelsreiziger in de dood' wordt genoemd. Van Anraat zegt zich niet verantwoordelijk te voelen voor de duizenden slachtoffers die om het leven kwamen: "Het is een heel trieste gebeurtenis geweest, maar het klopt niet om mij verantwoordelijk te stellen. Als ik die grondstoffen niet had geleverd, had iemand anders het wel gedaan."
Van Anraat rook geen onraad: ‘Ik wist het niet’
Hoewel het al voor 1988 algemeen bekend was dat zijn grondstoffen als basis dienen voor de fabricage van mosterdgas, zegt Van Anraat zich daar niet van bewust te zijn geweest. "Je kunt niet alles weten, ik wist het niet. Ik had een lange relatie met het ministerie van Olie en opeens kwam die vraag om thiodiglycol (basisingrediënt mosterdgas) te leveren. Als je aan elk materiaal moet denken wat er achter zit, dan is er geen beginnen meer aan. Overigens heb ik die beslissing niet gemaakt om een chemische aanval te plegen."
Uitvoer thiodiglycol strafbaar sinds 1985
Markant detail is dat de uitvoer van thiodiglycol, de grondstof voor mosterdgas, al sinds 5 februari 1985 strafbaar is op basis van de Wet op de Economische delicten (WED). Van Anraat heeft tot enkele maanden voor de gifgasaanval de stof thiodiglycol geëxporteerd naar Irak.
Vluchtgedrag
Na de genocide in Halabya heeft Frans van Anraat twee maanden in voorarrest in de Verenigde Staten gezeten. Direct daarna vluchtte hij naar Irak, om aan het strafrechterlijk proces te ontkomen. Hij bleef daar veertien jaar tot de inval van de Amerikanen in Bagdad. Sindsdien kon hij in Nederland in alle vrijheid leven, ondanks een internationaal opsporingsbevel van de VS. De tijd in Irak ervoer Van Anraat als "plezierig", van martelingen en verdwijningen had hij "geen weet".
SP-Kamervragen aanleiding tot vervolging
Pas na veelvuldige Kamervragen van de SP is het Openbaar Ministerie tot vervolging van Van Anraat overgegaan. SP-Kamerlid Van Velzen is kritisch over de arrestatie. "Waarom heeft de Nederlandse overheid, het OM en de AIVD niet eerder besloten om deze man door te lichten en uitgezocht wat hij op zijn kerfstok had staan, toen het internationaal arrestatiebevel uitgevaardigd werd?", vraagt ze zich af. Het OM laat weten dat ze niet eerder een verdenking tot medeplichtigheid van genocide heeft gehad in Nederland. De Nationale Recherche voert het strafrechtelijk onderzoek in samenwerking met de FIOD-ECD uit op basis van de Wet Oorlogsstrafrecht en de Uitvoeringswet Genocideverdrag.
| 
