De verspreiding, vertaling en professionalisering van instructiemateriaal voor het plegen van aanslagen neemt een vlucht op internet. Na handleidingen duiken nu ook video’s op, waarschuwt Tjibbe Joustra, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding, in zijn rapport ‘Jihadisten en het internet’. Bestrijding op nationaal niveau acht hij een onbegonnen zaak. Om radicalisering tegen te gaan moedigt hij moslims “met een gematigder interpretatie van de islam” aan ook eens te verschijnen op internet.
9 februari 2005 werd het kabinet in een Kamerbrede motie verzocht een grootscheepse opsporingsactie te starten naar haatzaaiende websites, deze uit de lucht te halen en de verantwoordelijken strafrechtelijk te vervolgen. Inmiddels, bijna twee jaar later, constateert Tjibbe Joustra, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb), dat er in Nederland tussen de honderd en tweehonderd jihadistische sites worden gehost. De wens van de Kamer om die Nederlandstalige sites uit de lucht te halen is nauwelijks gerealiseerd. "In een aantal gevallen is ten aanzien van de inhoud van die sites wel opgetreden, maar dat zijn een zeer beperkt aantal gevallen. Dat is op de vingers van een hand te tellen", aldus Joustra 15 januari in het tv-programma NOVA.
Nederlandse jihadsites op buitenlandse servers
Volgens internetonderzoeker Matthijs van der Wel is de bestrijding van dit soort sites een onbegonnen zaak. "Als je één site uit de lucht haalt, zullen twee of drie kopieën ergens anders opnieuw opduiken." Ook internetsocioloog Albert Benschop uitte zijn bedenkingen tegen NOVA. Hij geeft toe dat MSN Nederland heeft meegeholpen met het uit de lucht halen van websites van Nederlandse jihadisten, maar waarschuwt dat dit soort websites meer en meer verschuiven naar servers in het buitenland. “Waar de Nederlandse regering er geen invloed op heeft”, aldus Benschop. Een voorbeeld is de in Amerika gehoste Nederlandstalige jihadsite www.freewebs.com/aqeedah/, met daarop artikelen van Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh én een uitgebreide, gewelddadige uitleg van diverse Koranverzen. In één van de teksten staat het volgende: “Zich terugtrekken van de ongelovigen betekent: hen haten, hen vijandschap tonen, hen verafschuwen, een afkeer van hen hebben en hen bestrijden.”
Professionalisering van online terreurinstructies
In het dinsdag verschenen rapport ‘Jihadisten en het internet’ beschrijft de NCTb-topman nog een andere, mogelijk nog zorgwekkender, ontwikkeling. De verspreiding, vertaling en professionalisering van instructiemateriaal voor het plegen van aanslagen. Naast handleidingen zijn nu ook video’s in opmars. Het gaat dan bijvoorbeeld om instructievideo’s waarin uitgelegd wordt hoe bomgordels, buskruit en slagpijpjes te maken zijn. “Het risico dat van dit laagdrempelige beschikbare trainingsmateriaal uitgaat is aanzienlijk te noemen, zeker wanneer daarvan in het Nederlands vertaalde versies beschikbaar komen”, schrijft de NCTb. “Het is slechts een kwestie van tijd of Nederlandse vertalingen verschijnen.” Ironisch genoeg zond NOVA een instructievideo voor het maken van een bomgordel uit, en bracht daarin zelf de ondertiteling aan.
Gesproken tekst instructievideo voor bomgordel: "Je moet de kogeltjes nauwkeurig aanbrengen, zodat elk kogeltje bij de ontploffing zijn werk kan doen. We gieten de lijm over de kogeltjes in de mal. Je moet altijd goed opletten dat de kogeltjes aan de voorkant komen en de explosieven aan de achterkant. Dat betekent: de explosieven moeten aan de kant van het lichaam zitten en direct daarvoor de kogeltjes."
De NCTb heeft deskundigen gevraagd hoe educatief de video’s zijn. “Zij zeggen: als je het op deze manier doet, dan kom je een heel eind”, aldus Joustra.
Inmenging jihadisten op neutrale fora
Eén van de conclusies van het rapport luidt ook dat jihadisten, die zich voorheen vooral concentreerden op radicale websites, zich ook actief inmengen op neutrale discussiefora van niet-jihadistische signatuur. Met een beperkter gevaar voor ingrijpen door overheden, bereikt de jihadistische boodschap zo een veel breder publiek en kan zelfs nieuwe aanwas plaatsvinden.
Voor hoe internetgebruik het proces van radicalisering ondersteunt, heeft de NCTb de volgende lezing: "Voor iedere fase van radicalisering is er aanbod beschikbaar. Met behulp van het internet kan een potentiële jihadist processen doorlopen van ideologievorming, ideologieversterking en ideologische indoctrinatie.” Nader wetenschappelijk onderzoek naar groepsprocessen via het internet en de invloed van het internetgebruik op radicalisering acht de NCTb echter gewenst.
Google Earth potentieel gevaar
Zonder een uitspraak te doen over gewenst overheidsoptreden, wordt in het rapport ‘Jihadisten en het internet’ beweert dat de innovatie van het internet potentieel bijdraagt aan het plegen van terroristische activiteiten, temeer omdat professionele hulpmiddelen steeds laagdrempeliger, goedkoper, eenvoudiger, minder arbeidsintensief en grootschaliger worden. “Met name de ontwikkelingen op het terrein van (real-time) satellietbeelden, eventueel gecombineerd met een internetverbinding zoals in het geval van Google Earth, zullen snel voortschrijden. Daarmee is informatie-inwinning via het internet een zeer bruikbaar middel voor jihadisten en draagt dat potentieel bij aan het plegen van terroristische activiteiten.”
Ook aandacht voor specialistische software
Hierom zou er volgens de NCTb ook meer aandacht moeten zijn voor specialistische software, waarmee datamining mogelijk is, ofwel het onderzoeksveld waarbij getracht wordt om op een geautomatiseerde manier patronen en relaties te ontdekken in grote hoeveelheden gegevens. Door de vrije beschikbaarheid van demografische en topografische informatie wordt het namelijk aantrekkelijk om deze software, zoals geografische informatiesystemen (GIS), in te zetten voor terreurplanningen. Sofware waarmee bijvoorbeeld berekend kan worden op welke plaats, met welke explosiekracht het meeste slachtoffers gemaakt kunnen worden.
Oproep aan gematigde moslims
Opmerkelijk is de oproep van Tjibbe Joustra aan gematigde moslims. “Wat wij met deze studie ondermeer proberen te doen is de omvang van het probleem aan te geven. En ook duidelijk te maken dat er ontzettend veel orthodoxe, salifistische en jihadistische interpretaties van de islam op het internet te vinden zijn. We hopen dat andere organisaties daarin een aanmoediging zullen vinden om met hun veel gematigder interpretatie van de islam ook eens te verschijnen op het internet.”
