Gesluierde vrouwen in delftsblauwe kledij? U treft ze aan in bus- en tramhokjes. De beelduitingen maken deel uit van de publiekscampagne 'Thuis in Nederland? Doe mee!'. Een initiatief vanuit de Rijksoverheid om participatie van vrouwen uit etnische minderheidsgroepen aan lokale activiteiten te bevorderen. Op 23 februari verklaarde minister Verdonk de campagne officieel voor geopend op het congres 'Emancipatie en Integratie' in stadsdeelhuis Amsterdam-Noord.
De campagne reikt concrete middelen aan. Vanaf nu zijn er instrumenten gereed en beschikbaar voor alle gemeenten. Bestaande uit methodieken voor het bespreekbaar maken van taboe-onderwerpen, voor het inzetten van intermediairs en een trainingsmodule voor empowerment van jonge vrouwen uit etnische minderheidsgroepen. Stokpaardje is de website www.doemee.nl, ontwikkeld door United Knowledge, een internetprojectbureau voor de publieke sector. Hier vinden allochtone vrouwen een overzicht van activiteiten waaraan ze kunnen deelnemen via zoekfuncties per gemeente of per thema.
Hoewel de Rijksoverheid flink uitpakt - er is 5 miljoen euro beschikbaar voor de uitvoering - lijkt de campagne geen overbodige luxe. "53 procent van de allochtone vrouwen verkeert in een kansarme positie", schreef het Sociaal en Cultureel Planbureau onlangs in haar rapport 'Emancipatie in estafette'. Forum, het instituut voor multiculturele ontwikkeling, is ingeschakeld om gemeenten te ondersteunen bij het bereiken van vrouwen uit de doelgroep.
Foto: Congres 'Emancipatie & Integratie' - v.l.n.r: Paul Rosenmöller (PaVEM), minister Verdonk, Saskia Keuzenkamp (SCP), © Politiek-Digitaal
Dat het bereiken van deze groep de 'bottleneck' is waarmee het project valt of staat, daar waren de uitgenodigde wethouders, minister Verdonk en Paul Rosenmöller het over eens. Lokale emancipatieteams, 'maatjesprojecten' en intermediairs moeten de vrouwen uit hun sociaal isolement halen. Waarom toch al die aandacht voor het vrouwelijke geslacht? "If you educate a woman, you educate a family!", roept Rosenmöller het publiek toe. Sinds de zomer van 2003 is hij voorzitter van de Commissie PaVEM. PaVEM is de club die zich inzet voor participatie van allochtone vrouwen. Ook oud-VVD-Fractievoorzitter Hans Dijkstal en Prinses Máxima zijn lid van deze commissie.
Keuzenkamp (SCP): 'Enige bescheidenheid is op zijn plaats'
Saskia Keuzenkamp, hoofd Onderzoeksgroep Emancipatie, Jeugd en Gezin van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) beet de spits af met een presentatie van het rapport 'Emancipatie in estafette - De positie van vrouwen uit etnische minderheden'. "In 1970 waren er twee keer zoveel jongens als meisjes die een opleiding volgden. In 1974 meende tweederde van de Nederlanders dat het huishouden de primaire taak van de vrouw was. Zes jaar later werkte 30 procent van de vrouwen, tegenover 74 procent van de mannen. Deze cijfers laten zien dat de emancipatie van autochtone vrouwen van recente datum is. Enige bescheidenheid is dus op zijn plaats. Zeker als we kijken naar de emancipatie van allochtone vrouwen. Zij komen van ver en zijn vaak laag opgeleid. Bij de 2e generatie zien we al een enorme stijging op de maatschappelijke ladder. In feit is die emancipatie meer revolutionair", aldus Keuzenkamp.
Kansarm, kwetsbaar of succesvol
In het rapport 'Emancipatie in estafette' wijst het SCP drie aandachtsgroepen aan: kansarm, kwetsbaar en succesvol. Vrouwen uit minderheden in een kansarme positie hebben geen werk; ze zijn voor het merendeel huisvrouw en daarnaast werkloos of arbeidsongeschikt. Hun opleidingsniveau is over het algemeen laag; ze hebben veelal niet meer dan basisonderwijs genoten. Daarnaast zijn zij niet economisch zelfstandig; het gros van deze vrouwen heeft zelfs helemaal geen eigen inkomen uit arbeid. Bovendien hebben vrouwen in dit profiel geen of nauwelijks contacten met autochtonen en relatief de meest traditionele opvattingen met betrekking tot emancipatie.
Bron: ISEO/SCP, rapport: 'Emancipatie in Estafette' (2004)
'53 procent allochtone vrouwen is kansarm'
De bescheidenheid waar Keuzenkamp eerder voor pleitte valt al snel in het niet bij haar presentatie van de cijfers over de positie van vrouwen uit etnische minderheden. 53 procent van vrouwen uit etnische minderheidsgroepen tussen de 15 van 65 jaar verkeert in een kansarme positie. Vooral Turkse en Marokkaanse vrouwen bevinden zich in grote aantallen in deze kansarme groep. Dit geldt voor 67 procent van zowel de Turkse als Marokkaanse vrouwen (tussen de 15 en 65 jaar, SdJ) en dit zijn aanzienlijke aantallen: naar schatting 68.000 Turkse vrouwen en 56.000 Marokkaanse vrouwen bevinden zich in een kansarme positie. Het gaat voornamelijk om vrouwen uit de eerste generatie, maar ook om de veel jongere Turkse en Marokkaanse huwelijksmigrantes. Ook ruim de helft van de Turkse en Marokkaanse vrouwen die tussen hun 6e en 18e jaar naar Nederland is gekomen, bevindt zich in een kansarme positie.
'Voor kansarmen is afstand tot arbeidsmarkt te groot'
Keuzenkamp benadrukt dat de vrouwen in dit kansarme profiel – gezien de cumulatie van hun problemen – de belangrijkste categorie is voor het emancipatiebeleid. "De aanzienlijke omvang van deze groep geeft de urgentie ervan aan. Het belangrijkste middel om de positie van deze vrouwen te verbeteren, ligt in de toeleiding van deze vrouwen naar de arbeidsmarkt. Voor een groot deel van deze vrouwen is de afstand tot de arbeidsmarkt echter te groot: aangrijpingspunten liggen hier vaak in de lage opleiding, slechte taalbeheersing en grote culturele afstand tot de Nederlandse samenleving."
Foto: Congres 'Emancipatie & Integratie' - Samenscholende ambtenaren bij stands waar participatie-instrumenten werden gepresenteerd, © Politiek-Digitaal
Rosenmöller: 'If you educate a woman, you educate a family'
Volgende spreker is Paul Rosenmöller, voorzitter van Commissie PaVEM, voluit 'Participatie van Vrouwen uit Etnische Minderheden'. Het doel van deze commissie is om gemeenten te ondersteunen bij hun pogingen allochtone vrouwen meer te betrekken bij de samenleving. Nadruk ligt hierbij op het uitwisselen van kennis, ervaring en ideeën. Het gaat om de dertig grootste gemeenten, want daar woont het grootste aandeel allochtone vrouwen. Rosenmöller wijst erop dat de emancipatie en integratie van vrouwen uit minderheden zeer belangrijk is: "if you educate a woman, you educate a family". Rosenmöller: "Vrouwen zijn de drijvende kracht. Investeren ze in zichzelf, dan investeren ze in hun kinderen. Ik sprak laatst een jongetje dat er enorm trost op was, dat zijn moeder de Nederlandse taal heeft geleerd. En dat ze hem zelfs kan helpen met huiswerk. Vanwege het netwerk van die vrouwen heeft die vooruitgang ook effect op familieleden en buurtgenoten. Daar gaat een positieve stimulans vanuit." De oud-partijleider van Groenlinks benadrukt dat de emancipatie ook eisen stelt aan de ontvangende samenleving: "Burger willen zijn is één, burger mogen en kunnen zijn is twee". De commissie heeft inmiddels van de dertig gemeenten waarmee ze samenwerkt, met zestien concrete afspraken kunnen maken.
'Taal is cruciaal'
De PaVEM-voorzitter vindt dat het wegwerken van taalachterstanden de basis moet zijn voor de emancipatie en integratie. "Taal is geen doel, maar de sleutel om mee te kunnen doen. Taal is cruciaal! In onze taalprojecten voor outkomers botsen we op het probleem dat vrouwen hun huis niet uit komen. Ze mogen en durven niet. Thuisles is het eerste zetje tot een stap buiten de deur. Kijken we naar de motivatie en power van die vrouwen, dan moeten we dat wel maximaal stimuleren. Er is een grote bereidheid om de taal te leren. Want als je de taal niet spreekt, waar praten we dan nog over?. Wij proberen een brug te slaan tussen motivatie en participatie", aldus Paul Rosenmöller.
Wethouder Amsterdam-Noord: 'Emancipatie vrouwen geeft dubbel resultaat'
"De gemeente moet het doen", benadrukte Rosenmöller. Op het podium werden dan ook drie wethouders uitgenodigd. Kees Diepenveen (Groenlinks), wethouder Diversiteitsbeleid in het stadsdeel Amsterdam-Noord, kan zich goed vinden in Rosenmöllers credo 'if you educate a woman, you educate a family'. "Ik leg in mijn beleid sterk de nadruk op de achterstand van allochtone meisjes, vooral voor die waar sociaal isolement dreigt. Zij hebben vaak een dubbele achterstand. Op autochtonen, maar ook op allochtone jongens. Politieke aandacht zal leiden tot dubbel resultaat. Wanneer zij uit hun isolement komen, werkt dat door in de opvoeding van hun kinderen", aldus de wethouder.
Foto: Congres 'Emancipatie & Integratie' - Kees Diepenveen (Groenlinks-wethouder Amsterdam-Noord), © Politiek-Digitaal
Wethouder Almelo: 'Na zwangerschap volgt sociaal isolement'
Dat Almelo ook veel kansarmen heeft, verdedigt Mieke Kuik-Verweg (PvdA), wethouder in Almelo met Integratiebeleid in haar portefeuille. "In Almelo hebben we 1200 vrouwen die tot de kansarmen gerekend kunnen worden. Ze zitten veel binnen, van arbeidsparticipatie is daar geen sprake. Er zitten ook veel jonge vrouwen bij, die hier een allochtone man getrouwd hebben. Ik noem dat 'inhuwelijken'. Ze worden vrij snel zwanger, doen dan niet meer mee aan de samenleving en komen pas vijf of zes jaar later weer aan de beurt om deel te nemen aan integratieprojecten. Deze vrouwen leven in een totaal isolement", aldus wethouder Kuik-Verweg.
Wethouder Venlo: 'Drempel voor autochtoon om allochtoon aan te spreken'
Herman Janssen (VVD) mengt zich in het gesprek. Hij draagt als wethouder in Venlo zorg voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. "Ik was laatst op een bijeenkomst waar autochtone en allochtone vrouwen elkaar ontmoeten. Daar merkte is juist dat er voor de autochtonen een drempel is om een allochtone vrouw aan te spreken. Als college hebben wij het project 'Veelkleurige Participatie' gestart. De raad heeft dat opgepakt. Er vinden nu simpele maar succesvolle ontmoetingen plaats, uiteenlopend van het leren kennen van je buren tot samen sporten."
'Huisbezoeken begin van keten integratieproces'
Wethouder Kuik-Verweg: "Zoiets hebben wij ook. Op scholen draait er nu een project 'Studeren met een allochtoon maatje'. Samen huiswerk maken, dat soort dingen." Wethouder Diepenveen van Amsterdam-Noord benadrukt dat laagdrempeligheid belangrijk is. "Huisbezoeken staan aan het begin van de keten in het integratieproces. Dat betekent dus gewoon aanbellen en taalonderwijs aan huis geven. De stap buiten de deur wordt dan een stuk kleiner. Het mooie is dat de Sociale Dienst en het ROC meedoen."
'Thuis in Nederland? Doe mee!'
Minister Verdonk van Vreemdelingenzaken en Integratie kreeg de eer de campagne 'Thuis in Nederland? Doe mee!' officieel voor geopend te verklaren. De campagne is een concrete vertaling van het 'Plan van Aanpak' dat zij en minister De Geus in oktober 2003 aan de Tweede Kamer zonden.
Foto: Congres 'Emancipatie & Integratie' - v.l.n.r: bodyguard (DKDB), minister Verdonk, Karima Belhaj (dagvoorzitter), © Politiek-Digitaal
Verdonk: 'Iedere keer schrik ik opnieuw als ik de SCP-cijfers zie'
Emancipatie betekent volgens Verdonk het recht op zelfbeschikking en ontplooiing. "De rol van de gemeenten is zeer belangrijk, 'maatjesprojecten' en 'buurten' zijn daar mooie voorbeelden van. Autochtonen en allochtonen moeten elkaar vinden." Verdonk benadrukt dat ze ook nu weer door de cijfers van het SCP werd overvallen. "Iedere keer schrik ik opnieuw als ik de cijfers van het SCP zie. Het aantal vrouwen in een achterstandspositie vormt een ongelooflijk grote groep. We hebben het hier dus niet alleen over de 1e generatie allochtonen, die hier kwam in de zestiger en zeventiger jaren, maar ook over jonge vrouwen die hier naartoe emigreerden in het kader van gezinsvorming."
Minister Verdonk: 'Gemeenten zijn keihard nodig!'
De minister zegt dat het Rijk een aanjaagfunctie wil hebben, maar dat de gemeenten het moeten doen. "Gemeenten en organisaties zijn keihard nodig om deze campagne tot een succes te maken. Gebruik de tools die we ter beschikking hebben gesteld. Ik ga ervoor, De Geus (minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, SdJ) gaat ervoor en ik hoop dat u er ook voor gaat!" Met 'de tools' doelt Verdonk op de Toolkit Participatie, de concrete vertaling van het 'Plan van Aanpak' uit 2003.
Toolkit Participatie: in stores now!
De Toolkit Participatie is een set van instrumenten die gemeenten ondersteunt in het uitvoeren van beleid. In de Toolkit zijn handreikingen opgenomen om de doelgroep te betrekken bij verschillende onderdelen van het beleidsproces. Sinds juni 2004 draaide er een pilot waarin verschillende deelinstrumenten werden getest op het gebied van beleidsontwikkeling, beleidstoetsing, monitoring en participatiemeting. Vanaf nu zijn de instrumenten gereed en beschikbaar voor alle gemeenten. Zo zijn er bijvoorbeeld methodieken voor het bespreekbaar maken van taboe-onderwerpen, voor het inzetten van intermediairs en is er een trainingsmodule voor empowerment van jonge vrouwen uit etnische minderheidsgroepen.
Foto: Presentatie 'DoeMee.nl'. Links: Jasper Laros (Politiek-Digitaal). Rechts: Paul Rosenmöller (PaVEM). Aan de knoppen: Arjan Widlak (United Knowledge, realisatie DoeMee.nl), © Politiek-Digitaal
Multicultureel bingoën in Almelo? DoeMee.nl!
Paradepaardje van de campagne is de website www.doemee.nl. Daarop kunnen allochtone vrouwen informatie krijgen over de activiteiten die in hun gemeente worden georganiseerd. Via een eenvoudig keuzemenu kunnen de bezoekers aanklikken in welke regio ze wonen, welk thema ze interesseert en tot welke doelgroep ze behoren. De site is ontwikkeld door United Knowledge, een internetprojectbureau voor de publieke sector. Wethouder Kees Diepenveen: "Deze website is een groeimodel, het wordt telkens geactualiseerd."
Minister Verdonk: 'Gesluierd, maar wel in Delftsblauw!'
Ter afsluiting van de introductie van het congres en ter opening van de publiekscampagne, wordt geen lintje doorgeknipt maar rollen vanaf het plafond in het stadsdeelhuis een viertal posters naar beneden. Daarop prijken de beeltenissen van een Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en een Antilliaanse vrouw die op een aansprekende en zelfbewuste manier zijn afgebeeld. Op de posters wordt niet alleen de vraag 'Thuis in Nederland?' gesteld, maar ook het antwoord gegeven: 'Doe mee!'. De posters moeten de publiekscampagne onder de aandacht brengen. Gemeenten worden aangemoedigd het beeldmateriaal te gebruiken voor bus en -tramhokjes, stickers, brochures en marktkramen. Zij kunnen de campagne-uitingen bestellen op www.doemee.nl/gemeenten. Verdonk: "De vrouwen zijn gesluierd en gekleed in traditionele klederdracht, maar wel in Delftsblauw!"
Foto: Billboards voor ingang stadsdeelkantoor Amsterdam-Noord, © Politiek-Digitaal
