Van onze redactie - donderdag, 30 9 2004 20:00

Duizenden mensen zijn de afgelopen jaren slachtoffer geworden van een Nigeriaanse bende die per e-mail goedgelovige internetters geld afhandig maakt. Herhaalde verzoeken van de FBI aan de Nederlandse Justitie om een internationale aanpak leverde niets op. Van der Wouw van de Amsterdamse politie zegt dat Nigeriaanse internetoplichters "geen hoge prioriteit" hebben bij Justitie: "Ze zitten niet te wachten op twintig West-Afrikanen per week." Door de succesvolle aanpak van de Londense politie ligt het hart van Nigeriaanse e-mailoplichters nu in Amsterdam. Herald Koppe, hoofd van het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (MOT), luidt de noodklok. "Al-Qaeda, ETA en PKK kopiëren de truc van de Nigeriaanse bende of werken met hen samen om aanslagen te financieren.” Ondanks het overtuigende bewijs, het slinkende draagvlak onder de Nederlandse bevolking voor terreurbestrijding, wil Justitie haar 'prioriteitenlijstje' niet aanpassen.

Door Steven de Jong - Terreurorganisaties zijn niet langer meer afhankelijk van rijke oliesjeiks uit Saoedi-Arabië of andere buitenlandse financiers. Om aanslagen te financieren zetten ze steeds meer hun zinnen op drugssmokkel en kleine criminaliteit. Laatste ontwikkeling is het frauderen in de branche van audio-, informatie- en communicatietechnologie. Een paar maanden geleden claimde de Recording Industry Association of America (RIAA), dat zij bewijs hadden gevonden van het bestaan van illegale cd-fabrieken in Pakistan. Deze cd-fabrieken zouden worden gefinancierd door de internationale terrorist Dawood Ibrahim. Nieuw is de bewering van het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (MOT) dat al-Qaeda, ETA en PKK brood zien in internetoplichting, waarbij ze de voorkeur geven aan de Nigeriaanse truc. Daarbij maken zij dankbaar gebruik van de lage prioriteit die de Nederlandse Justitie geeft aan fraude op internet. Het hoofdkwartier zit dan ook in Amsterdam.

Oplichtmethode: ‘Nigeriaanse scam’ / ‘419-scam’
Tienduizenden euro's ontvangen in ruil voor het doorsluizen van een grote som geld. Een aanlokkelijk aanbod dat riekt naar oplichting. Toch is het voor internetoplichters uit Nigeria al jarenlang een lucratieve bezigheid. Per e-mail benaderen ze duizenden mensen tegelijk met het verhaal over een afgezet Afrikaans staatshoofd, dat inmiddels overleden is en miljoenen dollars heeft nagelaten.

Het probleem is, zo schrijven ze, dat de erfgenamen niet bij het geld kunnen, omdat er inmiddels een nieuw bewind is aangetreden. Enige mogelijkheid om de erfenis in handen van de 'rechtmatige' erfgenamen te krijgen is het overmaken van het geld van het dode afgezette staatshoofd naar iemand in het buitenland, die het vervolgens weer terugstort op de rekening van de erfgenamen.

Voor het doorsluizen, oftewel het ontvangen en overschrijven van het geld, zou de per e-mail benaderde persoon duizenden dollars ontvangen. Bemiddelingspercentages van tientallen procenten zijn geen uitzondering. Wanneer de argeloze internetter toehapt en gegevens uitwisselt, zal op het allerlaatste moment gevraagd worden of de persoon enkele honderden dollars wil overmaken in verband zogenaamde overschrijvings- of commissiekosten.

Soms komt het verzoek om nóg grotere bedragen naar een buitenlandse rekening over te maken, om daar vast te zetten als deposito. Dat geld krijgen zij na de transactie terug, zo wordt hen belooft. Een goedgelovige vrouw, Ann Marie Poet uit het Amerikaanse Rochester Hills (Michigan), maakte op die manier 2,1 miljoen dollar over naar rekeningen in Zuid-Afrika en Taiwan. In de veronderstelling het terug te krijgen had ze het even daarvoor van haar werkgever, een middelgroot advocatenkantoor, ‘geleend’.

Eind van het liedje is dat de grote som geld nooit gestort wordt, en de transactie waar het allemaal om te doen was, nooit uitgevoerd hoeft te worden. De argeloze internetters, die inmiddels al wel hun eigen geld naar buitenlandse rekeningen hebben overgemaakt (van enkele honderden tot miljoenen dollars), blijven berooid achter. Op het verhaal van het overleden staatshoofd dat een grote som geld achterliet, bestaan talloze varianten.

De oplichtmethode kreeg de benaming Nigeriaanse Scam, omdat de oplichters in de meeste gevallen Nigerianen zijn en per e-mail duizenden mensen spammen, of in de stijl van de verbastering, ‘scammen’. De methode wordt ook wel ‘419-scam’ genoemd, het cijfer verwijst naar de wettelijke tekst die fraude verbiedt.


Voorbeeld van een Nigeriaanse ‘419-scam’-email

Amsterdam: centrum van internetoplichting
Waar het hart van de Nigeriaanse e-mailoplichters voorheen nog in Londen lag, is dat inmiddels verplaatst naar Amsterdam. Oorzaak is de harde aanpak van de Londense politie. Jaarlijks verdienen de bendes tientallen miljoenen met deze vormen van oplichting. Dit geld investeren ze weer in andere vormen van criminaliteit, zoals de cocaïnesmokkel door bolletjesslikkers vanaf de Nederlandse Antillen.

Internetfraude heeft bij Nederlandse Justitie ‘geen prioriteit’
De Amerikaanse federale recherchedienst FBI beschouwt de wereldwijd opererende Nigeriaanse bendes als een groot probleem. De FBI wil graag samenwerken met de Nederlandse politie, maar die zegt het probleem van de fraudeurs zelf af te zullen handelen. Doorvragen wijst uit dat de Nederlandse politie helemaal niet van plan is de Nigeriaanse fraudeurs aan te pakken. "Nigeriaanse bendes hebben geen hoge prioriteit bij Justitie. Het justitieapparaat zit er niet op te wachten dat wij twintig West-Afrikanen per week afleveren”, zei R. van der Wouw van de Amsterdamse politie eerder deze maand tegenover het televisieprogramma Netwerk.

De FBI ziet de oplichters daarentegen wel als een groot probleem. "Met die zwendel worden talloze wetten overtreden", zegt B. Lamkin, hoofd van de financiële recherche bij de FBI, in Netwerk. "Vaak gaat het om criminele ondernemingen. Met de opbrengst van fraude kopen ze drugs die ze de wereld over smokkelen."

Een poging van de FBI om samen met de Nederlandse politie achter de verantwoordelijken aan te gaan, liep echter op niets uit. "De Nederlandse politie wilde het zelf doen", zegt Lamkin, die weinig zin heeft zich uit te laten over de werkhouding van de Nederlandse politie. "Ik ga niet beoordelen of de Nederlandse politie zijn werk goed doet. Iedereen kan meer doen, ook de FBI."


Criminelen proberen steeds vaker creditcardnummers op internet te ontfutselen door zich voor te doen als VISA, MasterCard of een andere instantie.

Terroristen werken samen met Nigerianen of kopiëren truc
De lage prioriteit die de Nederlandse Justitie schenkt aan het probleem van internetoplichting, lijkt nu terroristische organisaties in de wind te spelen. De tientallen miljoenen die Nigerianen op een betrekkelijk makkelijke manier verdienen, door onder meer tekortkomingen in het justitiële apparaat, willen Moslimterroristen niet links laten liggen.

Gisteren luidden Herald Koppe, hoofd van het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (MOT) en Harry Jongbloed van de opsporingsdienst, in de Telegraaf de noodklok. Ze beweren dat terroristische organisaties zoals al-Qaeda, ETA en PKK de truc van de Nigeriaanse e-mailoplichters gebruiken om geld afhandig te maken van goedgelovige internetters en daarmee hun activiteiten financieren.

De twee van het Meldpunt zeggen “overtuigend bewijs” te hebben dat een deel van het geld van terroristische organisaties afkomstig is van goedgelovige internetters. Of de terroristen samenwerken met de Nigeriaanse bendes of dat zij de truc hebben afgekeken kunnen ze niet met zekerheid zeggen.

De Nederlandse Justitie heeft tot nu toe elk aanbod van de Amerikaanse FBI afgeslagen om het probleem samen internationaal aan te pakken. Op nationaal niveau wil zij er nog steeds geen aandacht aan schenken, vanwege de overbelasting van het justitieapparaat. Terreurorganisaties maken nu dankbaar gebruik van het ‘prioriteitenlijstje’ van de Justitie.

De terroristen halen ook geld binnen door het verkopen van illegale software, cd's en dvd's. Een paar maanden geleden claimde de Recording Industry Association of America (RIAA) dat zij bewijs hadden gevonden van het bestaan van illegale cd-fabrieken in Pakistan. Deze cd-fabrieken zouden worden gefinancierd door de internationale terrorist Dawood Ibrahim.

Veel kritiek op Nederlandse strijd tegen het terrorisme
Dat Justitie nauwelijks aandacht wil besteden aan deze vorm van terreurfinanciering is voor velen de zoveelste domper in de strijd tegen het terrorisme. In juli kreeg het Ministerie van Binnenlandse Zaken, specifiek minister Remkes, veel kritiek vanwege zijn slechte communicatie over de verhoogde dreiging van terreur. Daardoor ontstond een verkeerd beeld bij de hulpdiensten. Zij klaagden dat zij niet op de hoogte waren gebracht van de situatie. Destijds werd er gezinspeeld op het alerteringssysteem, iets wat toen nog in aanbouw bleek te zijn, maar waarvan de ministers lukraak codes als ‘geel met een vleugje oranje’ hanteerden. Codes die zonder werkend systeem niets zeggen en op dat moment voor extra paniek zorgden. De Tweede Kamerfracties hebben nog steeds geen opheldering gehad over dit alerteringssysteem.

Deze week ging er weer een verbijstering door het land, toen de politie met veel machtsvertoon het huis van een Marokkaans gezin in Utrecht binnenviel. De politie hield het zekere voor het onzekere, zo blijkt uit de omvang van de aangetrokken manschappen: een peloton van de Mobiele Eenheid, een politiemacht van 50 agenten en een speciaal arrestatieteam. Kamerleden, deskundigen, maar vooral veel burgers, keurden het excessieve optreden af. Niet alleen omdat er geen explosieven of ander verdacht materiaal werd gevonden, maar vooral vanwege de ruwe omgang met het gezin, de traumatische ervaring voor het zevenjarige zoontje, het gebrek aan slachtofferhulp en het uitblijven van excuus van minister Donner van Justitie aan het gezin.

Donner is de bewindspersoon die sinds kort de doorzettingsmacht heeft bij een acute terreurdreiging. Toch is er bij de Tweede Kamer nog onduidelijkheid over wie nu op welk moment precies de baas is, als er terreurdreiging plaatsvindt. Verder is de Kamer verdeeld over de extra bevoegdheden van justitie en opsporingsdiensten. Ook wil ze meer onderbouwing van de maatregelen. De linkse partijen zijn bezorgd over de extra bevoegdheden en de uitwisseling van informatie tussen allerlei diensten. Bij PvdA en GroenLinks komt dit over als een vrijbrief voor de opsporingsdiensten en bij maatschappelijke organisaties roept het fel verzet op.


Big Brother Awards: Jurylid Lodewijk Asscher licht de nominaties in de categorie personen toe. In 2003 gingen de Nederlandse Big Brother Awards naar: Minister Donner van Justitie, meerdere advocatenkantoren, de Immigratie- en Naturalisatiedienst en het wetsvoorstel uitgebreide identificatieplicht. Dit jaar lijkt Donner weer in de prijzen te vallen, vanwege zijn vergaande maatregelen ter bestrijding van het terrorisme en inperking van burgerrechten.

Het lijkt erop dat de Nederlandse overheid er nog niet uit is hoe zij het terrorisme wil aanpakken. Door slechte communicatie, een reeks van blunders en onaangekondigde maatregelen, wordt het draagvlak onder de bevolking steeds minder. Van de burger wordt namelijk gevraagd, of in de praktijk gewoon geëist, dat zij burgerrechten inlevert ten bate van de ‘strijd tegen het terrorisme’. Geluiden uit de samenleving geven aan dat er behoefte is aan meer uitleg en verantwoording van de verantwoordelijke instanties. De Britse overheid lijkt daar meer aan te doen, zij hebben vorige maand een ‘terrorismegids’ gezonden aan 25 miljoen huishoudens. Het boekje 'Preparing for Emergencies - What You Need to Know' zou een antwoord zijn op de groeiende vraag van de Britten naar simpele en gemakkelijke informatie over hoe te handelen bij noodgevallen.