'De dreun die Fortuyn heeft uitgedeeld, is
verpletterend.' Op woensdag 13 maart publiceerden Bram Peper, Arnold
Heertje en Lennart Booij in 'de Volkskrant' een oproep voor
democratische vernieuwing. Want 'ons land verdient moderne politiek'.
Hieronder volgt een samenvatting van hun artikel.
Al jaren zijn de kiezers op drift. Ze kijken uit 'naar wie en wat in de
aanbieding is' en dat schept kansen voor nieuwkomers, schrijven de
auteurs. 'Op één of andere manier dringen die stemmen niet herkenbaar
door in de politieke en ambtelijke huizen van het land.'
Het lerend vermogen van de overheid om van ervaringen te leren is niet
erg groot, vinden ze. 'Op veel terreinen zijn beleid en uitvoering uit
elkaar gegroeid. (...) Door een gebrek aan contact worden regels
bedacht die op gespannen voet staan met de mogelijkheden die regels ook
toe te passen. In die omstandigheden gaan uitvoerders hun eigen gang.'
Er zijn ook teveel regels; dat is de tweede probleem van de overheid
volgens de schrijvers. 'De regeldichtheid groeit met de dag' en 'de
werkelijkheid achter de regels blijkt chaotisch, weinig democratisch en
moeilijk te controleren'. Politici opereren in geslotenheid en zijn
niet gericht 'op het ontwikkelen van ideeën en oplossingen ten behoeve
van de burgers van nu en straks'.
Er bestaat een beeld dat de overheid 'niet levert, te
weinig levert of te laat'. En de overheid wordt zo 'botter, onscherper
en onverschilliger'. Dit concluderen Peper, Heertje en Booij. En het
onbehagen hierover wordt nu 'op een even creatieve als verongelijkte
manier' gemobiliseerd door een politieke buitenstaander als Fortuyn.
Het is tijd voor grondige vernieuwing, volgens de auteurs. 'Hoe kunnen
we duurzaam en geordend democratisch omgaan met de dynamiek en snelheid
van onze maatschappij en de snel te mobiliseren "volkse" gevoelens?' Ze
doen de volgende voorstellen: - Het is tijd voor een stelselwijziging. Er moet
een relatie komen tussen de volksvertegenwoordigers en de kiezers door
bijvoorbeeld regionalisering van de kandidaatstelling.
- De lokale democratie moet worden versterkt door veel meer bevoegdheden, inclusief verruiming van het eigen belastinggebied.
- De burgemeester moet door het volk worden gekozen.
- De werkwijze van het parlement moet worden vereenvoudigd en versneld - aangepast aan de dynamiek van de samenleving.
- De Eerste Kamer moet worden afgeschaft - de functie ervan is immers onduidelijk.
'Maatschappelijke vernieuwing is mogelijk door een nauwere verbinding
te leggen tussen beleid en uitvoering en tussen regelgeving en
handhaving.' Maatschappelijke organisaties en private partijen moeten
meer en beter bij het maken van beleid worden betrokken. Maar ook de
manier van 'politiek bedrijven' moet anders: Er moeten burger-politici
(uit de jonge generatie) komen 'die in staat zijn vanuit de praktijk en
dagelijkse beslommeringen te denken'. Want 'ons land verdient (...)
moderne politiek'.
Arnold Heertje is hoogleraar Economie aan de Universiteit van
Amsterdam; Bram Peper is oud-burgemeester van Rotterdam en oud-minister
van Binnenlandse Zaken, Lennart Booij was medeoprichter van Niet Nix en
is mede-eigenaar van het campagnebureau Booij en Van Bruggen.