Home
Kennis en Economie
Recht en Veiligheid
Europa
Jihad vs McWorld
E-government
Nieuwe democratie
   archief december 2005
archief september 2005
archief juli 2005
archief mei 2005
archief april 2005
archief maart 2005
archief februari 2005
archief augustus 2004
archief januari 2006
Columns
Politici
Overzicht thema`s
Verkiezingen
Tools
Het Belgenrapport
Nieuwsbrief
Colofon
Poldi.Net




Doubleclicks & Doublechecks
Jorrit de Jong Gepost:     dinsdag, 9 april 2002, 14:00
Van:     < Jorrit de Jong - zelfstandig adviseur >
URL:     < www.jorritdejong.nl >

Via internet je visvergunning aanvragen is prachtig. Elektronisch stemmen op afstand is wat moeilijker. Daar moeten we nog even op wachten. Informatie over partijen en kandidaten is al wel digitaal beschikbaar. Maar valt er ook echte democratische vernieuwing te verwachten van de nieuwe media? Of moeten we ons hoeden voor het tegendeel? 'Probeert u eens drie verschillende stemwijzers in te vullen en zelf consistent te zijn: de kans is erg groot dat u drie verschillende stemadviezen krijgt.'

De roep om democratische vernieuwing is al zo oud als de democratie zelf; mensen moeten meer te zeggen krijgen en er moet beter naar ze geluisterd worden. De vraag is altijd: hoe? Onlangs ontbrandde daarover in NRC Handelsblad en op Politiek-digitaal een levendige discussie. In een heus manifest (Enthoven c.s.) werden voorstellen gepresenteerd die onder andere de soevereiniteit van de burger en het functioneren van de volksvertegenwoordiging moeten bevorderen. 'Participatie op maat' en 'het parlement als voorganger in de democratie' zijn twee voorbeelden daarvan. De rode draad door het stuk was een roep om openheid.

'Parlement afschaffen'
De reacties logen er niet om: de socioloog Anton Zijderveld hield op Politiek-digitaal een betoog dat de democratie juist floreert als nooit tevoren, zowel in de samenleving als in het parlementaire bestel. 'Kijk naar de drukbezochte debatcentra en de democratische opkomst van Pim Fortuyn'. Bestuurskundige In 't Veld reageerde in NRC Handelsblad met een onderbouwd voorstel om de algemene volksvertegenwoordiging helemaal af te schaffen. 'De nobele representant is overbodig in een tijd waarin burgers mondiger zijn en beleid op andere manieren tot stand komt'. Jeltje van Nieuwenhoven, voorzitter van de Tweede Kamer, sprak er schande van. Burgemeester Deetman van Den Haag en bestuurskundige Rosenthal stelden vervolgens dat het parlement juist versterking behoeft, o.a. 'ondersteund door ICT' (NRC Handelsblad).

Tovermiddel
Je ziet het steeds vaker: als men er institutioneel niet uitkomt wordt ICT als tovermiddel gepresenteerd dat alle benodigde communicatie vanzelf tot stand brengt. Rondom ICT in het algemeen en internet in het bijzonder hangt een sfeer van machtsvrije, transparante communicatie. Onzin! Internet biedt juist alle gelegenheid om de werkelijkheid te vertekenen en te vervalsen. Bijvoorbeeld door het opzetten van een fake-site (zoals de door anti-globalisten nagemaakte site van de WTO) of door diefstal van iemands identiteit (je voordoen als iemand anders die echt bestaat). Email-bombardementen en het hacken van websites zijn vormen van virtuele geweldpleging, waardoor kleine groepen grote invloed kunnen krijgen.

Illusie
Ook leeft het idee dat als mensen zelf - interactief - informatie kunnen opvragen, zij minder in een richting of een keurslijf worden gedwongen. Een illusie! Nieuwe media worden net als oude media door mensen gemaakt en geprogrammeerd. Er zijn op dit moment minstens acht verschillende stemwijzers in omloop op het web. Probeert u eens drie verschillende stemwijzers in te vullen en zelf consistent te zijn: de kans is erg groot dat u drie verschillende stemadviezen krijgt.

Perceptie-analyse
Daarnaast versterken de nieuwe media de negatieve effecten van wat wel de 'televisiedemocratie' wordt genoemd: door de mogelijkheid 24 uur per dag te publiceren gaan journalisten nóg naarstiger op zoek naar primeurs en moeten politici zich nóg voorzichtiger en onduidelijker uitlaten. Zelf krijgen politici er overigens ook weer allerlei instrumenten bij om de populariteit van hun partij of van hun standpunten te meten. Het zal door real-time opiniepeilingen en perceptie-analyses voor een lijsttrekker al snel mogelijk zijn om nog tijdens een speech een zwenk naar links of rechts te maken.

Alertheid
Dit betekent overigens niet dat er geen toekomst is voor de internetdemocratie. Het betekent wel dat er een democratische alertheid nodig is om digitale luchtbellen en machinaties door te prikken. Zelfkritiek is in de traditionele media al een hoogst zeldzaam goed. Laten we zorgen dat we bij de nieuwe media net zo veel prioriteit geven aan double-checks als aan double-clicks.