Er is een veelheid van sites met
stemadviesprogramma's, maar een serieuze concurrent heeft het Instituut
Publiek-Politiek (IPP) nog niet gekregen. Wetende dat bij de
voorlaatste Tweede Kamerverkiezingen 25% van de kiesgerechtigden zich
liet adviseren door het IPP en een meerderheid rekening hield met het
advies bij het stemmen, is een goede concurrent gezond. En een open concurrent is
wellicht nog gezonder.
Het Instituut Publiek-Politiek heeft een knappe prestatie geleverd met het stemadviesprogramma "Stemwijzer".
Het instituut maakte de Stemwijzer in bijna twee decennia tot een
begrip in Nederland en – onder andere namen – ook daarbuiten. Het is
een instrument met invloed geworden dat gewaardeerd wordt door de
gebruikers. Driekwart van de gebruikers zegt het een redelijk tot zeer
bruikbaar hulpmiddel te vinden. Het instrument is ook waardevolle
'asset' voor het IPP zelf en de bouwer ervan. Stemwijzer is dan ook een
beschermd merk van het IPP en de softwarecode is beschermde code van de
bouwer. Het kwam Politiek-digitaal.nl dan ook op een boze brief te
staan toen het 'stemwijzer' als soortnaam gebruikte bij een overzicht
van 'stemwijzers'.
Een open stemadviesprogramma
Politiek-digitaal.nl vindt de Stemwijzer een goed initiatief, maar
vindt ook dat er een open stemadviesprogramma moet zijn. Een tool
waarmee zowel programmeurs als sociaal-wetenschappers kunnen
experimenteren en die alle geïnteresseerden kunnen gebruiken en
verbeteren op hun eigen site. Wat is dat, een open stemadviesprogramma?
Open Source
Allereerst is de softwarecode vrij.
Iedereen mag de software gebruiken, voor elk doel. Van vrij gebruik
alleen wordt de Stemindicator geen beter programma. Daarom is het ook
toegestaan de code te kopiëren en te veranderen, zolang je ook de
gewijzigde code maar weer verspreidt met de eis dat iedereen deze
vrijheden moet krijgen. Het wordt dan mogelijk om voort te bouwen op de
ideeën die iedere gebruiker erin stopt en ook deze ideeën weer aan te
scherpen. Vanaf half mei zal de Stemindicator met uitleg en open source
licentie (GPL) ter download staan op Politiek-digitaal.nl.
Creative Commons
Open source software is al lang bekend en zeer succesvol in de
ICT-wereld. De meeste mensen kennen het besturingssysteem GNU/Linux. Op
de website creativecommons.org staan verschillende licenties die op een
gelijksoortige manier als de open source licentie ook andere creaties
dan software 'vrij' voor gebruik in het publieke domein maken. Zonder
dat een ander het direct weer het zijne kan maken welteverstaan. Op dit
moment worden deze licenties in het Nederlands vertaald door het
Instituut voor Informatierecht in het kader van het project DISC (Domain for Innovative Software & Content) op verzoek van Nederland Kennisland en Waag Society. Vanaf half mei zullen deze licenties beschikbaar zijn.
Het is belangrijk dat ook alle andere content vrij beschikbaar is, omdat de Stemindicator meer
is dan software. Vragen en stellingen moeten kunnen worden aangescherpt
en ook de informatie-context moet te gebruiken zijn. Belangrijker is
wellicht nog de vrije beschikbaarheid van de dataset. De resultaten
kunnen zo getest en getoetst worden door onderzoekers.
Waarom allemaal?
Reden hiervoor is de steeds grotere maatschappelijke functie van
stemadviesprogramma's. Wanneer grote groepen burgers rekening houden
met het stemadvies moet een dergelijke tool zich ook daadwerkelijk
kunnen ontwikkelen tot een systeem dat een betrouwbare indicatie geeft.
Een tweede reden is de diversiteit op zich. Zolang
stemadviesprogramma's nog niet het niveau van een spelletje overstijgen
is een divers aanbod met verschillende invalshoeken van belang. Want
zeker tot die tijd moeten mensen zeker ook nog hun eigen hoofdje
gebruiken.
