|
Vandaag is het de grote dag van de verkiezingen. Vannacht zullen we het weten: ‘four more years’ of ‘A fresh start for America’? Madison WI is gehuld in ochtendnevel als ik op sta. Het eerste wat ik doe is het checken van mijn email. Er is veel mail vandaag. Ik schreeuw het uit: ‘Dit kan niet waar zijn!’ Mijn vrienden vertellen me dat Theo van Gogh is vermoord. Naarstig ga ik op zoek naar websites met meer nieuws. Beneden bakt Carmela Diosana een eitje en Dan Schuknecht neemt een douche. We zullen zo vertrekken om feestelijk te gaan stemmen.
 Verbijsterd luister ik naar de berichten. Het is half drie in Nederland dus er is al veel bekend. ‘Vermoedelijk is de dader van Marokkaanse afkomst’. ‘Er is een briefje achtergelaten’. Onvoorstelbaar. Carmela roept me. We moeten gaan stemmen. Er kunnen wel eens lange rijen staan en we moeten allemaal op tijd aan het werk. Dan kijkt over mijn schouder mee naar de berichtgeving. Als hij ‘Submission’ hoort, zegt hij dat hij wat over die film gelezen heeft. Ik probeer in een notendop uit te leggen wat de achtergrond van deze moord kan zijn en wat het met me doet. Ik vertel hem dat Nederland probeert echt te integreren in plaats van naast elkaar te leven. Dat kan niet zonder conflict en blijkbaar ook niet zonder geweld.
Carmela, Dan en ik rijden naar het ‘polling station’ een brandweerkazerne. Officieel wonen zij in een dorpje dat helemaal ingekapseld is door de stad Madison. Het dorpje ligt zelfs verspreid door Madison en verkiezingen zijn de enige keer dat zij veel van hun andere dorpsgenoten treffen. Een rare gewaarwording om tien minuten met de auto te moeten rijden om een stem uit te brengen Een voordeel is dat we niet in de rij hoeven omdat die vooral in grote steden staan.
 Ondertussen dwalen mijn gedachten steeds af naar Nederland. Wat de moord op Van Gogh in combinatie met deze verkiezingsdag me wederom laten zien, is het belang van democratie en democratische waarden zoals vrijheid van meningsuiting. Maar dan wel democratie en vrijheid van meningsuiting in volle omvang. Dus én schreeuwen en roepen ‘we are going to win’ en ‘wij hebben gelijk’, maar óók pragmatisch problemen willen oplossen door te luisteren naar wat belangen en problemen zijn. Amerika is het land van de grote kreten en het praten vanuit eigen belang. In de verkiezingen maar ook in het onderzoek dat ik hier doe, verbaas ik me steeds over de grote borden en vlaggen die die ander moeten overtuigen. De ander is vooral dom en stom en weet gewoon niet beter. Ieder voor zich is er van overtuigd dat onderwijs van de ander de oplossing is. ‘Als ze maar zouden weten wat de feiten zijn’ zei een boer tegen me ‘dan zouden die milieuactivisten wel anders denken’.
Nederland weet inmiddels dat feiten niet altijd werken. Feiten worden gemanipuleerd en geinterpreteerd. Daarom zijn ze niet voor iedereen acceptabel. Feiten kunnen wel helpen maar het gesprek over de betekenis moet nog steeds worden aangegaan. Wij in Nederland mogen wat mij betreft wel meer politiek discussiëren met en over feiten en iedereen mag wel wat harder roepen dat hij gelijk heeft. Dat was ook voor een deel Van Gogh’s manier om het debat op te laten laaien. Tegelijkertijd vrees ik nu, na deze moord, voor het ontluiken van een verlammende polarisatie: democratie tegen islam. Die polarisatie die door fundamentalisten aan twee kanten wordt gevoed, kan een zoektocht naar pragmatische oplossingen dwarsbomen. Democratie zou die oplossing moeten zijn voor conflicten. Maar als dit stelsel en haar normen en waarden een onderdeel is van politieke polarisatie, hoe kan zij dan nog een oplossing zijn?
 Ik ben er van overtuigd dat we conflicten niet voorkomen. Ik hoop alleen dat naast een meer radicale politieke manier van discussiëren een meer pragmatisch oplossingen zoekende manier kan bestaan. Wat het bezoek aan de Verenigde Staten me meer dan eens heeft laten zien is dat een polarisatie, een gepleten persoonlijkheid, of in het geval van Nederland een Meervoudige Persoonlijkheidsstoornis, niet alleen de oplossing is. Standpunten zijn hier overduidelijk en iedereen wil iedereen opvoeden en gelooft dat als de ander maar meer kennis heeft die ander wel overtuigd raakt. Maar er is geen bereidheid meer om te luisteren en op basis daarvan te zoeken wat nu eigenlijk verschillen en overeenkomsten zijn.
Nu zit ik in mijn eentje in een klein kamertje te luisteren naar National Public Radio. Het is half vijf in de nacht in Nederland en half tien hier. De resultaten zijn lang nog niet binnen. En dat kan nog wel even duren ook. De rijen voor de stembussen zijn inmiddels weggewerkt, maar in Madison hebben 25.000 mensen als ‘absentee’ gestemd. Dat betekent dat zij al eerder hun voorkeur hebben gegeven maar dat hun formulieren na sluitingstijd nog door de machines gehaald moeten worden. Dat duurt even. En zoals bekend is de opkomst veel hoger. In 2000 was de opkomst in de staat Wisconsin 66% en nu wordt er zelfs 80% verwacht. Die hoge opkomst maakt het nog onzekerder: een goede opkomst in Madison WI betekent goed nieuws voor Kerry, maar een goede opkomst in de stad Milwaukee hier niet ver vandaan is goed nieuws voor Bush. Het is niet voor niks een battleground state. We gaan zodadelijk de stemming peilen in het hoofdkwartier van de democraten aan het meer Menona. Het is eindelijk toch spannend geworden.
|
